Różności

Jak wybrać formę rozliczeń podatkowych na rok 2026

30 grudnia 2025

Wybierz formę podatkową na podstawie trzech liczb: roczny przychód, faktyczne koszty oraz przewidywany dochód netto; zgłoszenie dokonaj do 20 lutego 2026 r.

Jak zacząć — 5 szybkich kroków

  • oblicz roczny przychód dokładnie,
  • zsumuj koszty uzyskania przychodu dokładnie,
  • oblicz dochód = przychód − koszty,
  • zgłoś wybraną formę do CEIDG-1 do 20.02.2026 r.

Najważniejsze terminy i limity

Termin zgłoszenia zmiany lub wyboru formy upływa 20 lutego 2026 r. — dokonaj zgłoszenia przez CEIDG-1 elektronicznie lub pisemnie i zachowaj UPO jako dowód. Limit przychodów dla ryczałtu wynosi 2 mln euro rocznie, co znacząco rozszerzyło dostępność tej formy dla wielu małych firm. Dla zasad ogólnych w 2026 r. obowiązuje skala z progami: 12% od dochodu do 120 000 zł oraz 32% od nadwyżki, a kwota wolna wynosi 30 000 zł. Podatek liniowy to stała stawka 19%, natomiast obowiązująca składka zdrowotna przy liniowym i skali wynosi 4,9% dochodu (z możliwością odliczenia do 12 900 zł rocznie), przy czym minimalna miesięczna wartość przy założonych stawkach w 2026 r. to ok. 432 zł.

Porównanie form — fakty i liczby

Zasady ogólne (skala podatkowa)

Zasady ogólne opierają się na rozliczeniu podatku od dochodu, czyli przychodu pomniejszonego o koszty. Dzięki progom podatkowym i kwocie wolnej ta forma jest korzystna dla osób, które mają umiarkowane dochody oraz mogą korzystać z ulg takich jak IKZE, ulga na dzieci czy odliczenia darowizn. Przy dochodzie do 120 000 zł obowiązuje stawka 12%, a nadwyżka jest opodatkowana stawką 32%. Kwota wolna 30 000 zł wpływa bezpośrednio na obniżenie podatku należnego, co może sprawić, że przy dochodach bliskich tej wysokości obciążenie podatkowe będzie bardzo niskie lub zerowe. W praktyce wybór skali ma sens, gdy przedsiębiorca korzysta z ulg i rozliczeń rodzinnych, które znacząco obniżają ostateczny podatek.

Podatek liniowy (19%)

Podatek liniowy oznacza jednolitą stawkę 19% od dochodu. Nie ma tu kwoty wolnej i większości ulg dostępnych na zasadach ogólnych, co z jednej strony upraszcza rozliczenie, a z drugiej strony może dezaktywizować korzyści podatkowe dostępne na skali. Podatek liniowy jest zwykle atrakcyjny dla osób z wyższymi dochodami oraz dla tych, którzy mają wysokie koszty uzyskania przychodu — dzięki temu podstawa opodatkowania jest relatywnie niższa. Składka zdrowotna liczona przy tej formie wynosi 4,9% dochodu (z minimalną wartością ok. 432 zł/mies. i możliwością odliczenia do 12 900 zł rocznie), co należy uwzględnić w kalkulacjach.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Ryczałt to podatek liczony od przychodu, bez możliwości odliczenia kosztów działalności. Stawki mieszczą się w przedziale 2–17%, a wybór właściwej stawki zależy od klasyfikacji PKWiU wykonywanych usług lub sprzedawanych towarów. Dla wielu usług typowe stawki to np. 8,5% lub 12% (branża IT może mieć stawkę 12% w zależności od rodzaju świadczonych usług). Dzięki limitowi przychodów 2 mln euro ryczałt stał się dostępny dla większej liczby przedsiębiorców. Ryczałt jest korzystny, gdy koszty własne są niskie, a efektywna stawka ryczałtu jest niższa niż opodatkowanie dochodu przy innych formach.

Karta podatkowa

Karta podatkowa to najbardziej uproszczona forma: podatnik płaci określoną stałą kwotę uzależnioną od rodzaju działalności, lokalizacji i liczby zatrudnionych. Dostępność karty jest bardzo ograniczona — wiele rodzajów działalności w ogóle nie kwalifikuje się do tej formy. Zgłoszenia do karty wykonuje się zwykle do 31 stycznia, a opłacalność tej formy zależy od tego, czy stała kwota jest niższa niż obciążenia wynikające z innych form opodatkowania.

Obliczenia porównawcze — przykłady

Przykład 1 — przedsiębiorca z przychodem 200 000 zł i kosztami 100 000 zł (50%): dochód wynosi 100 000 zł. Przy podatku liniowym obciążenie podatkowe wynosi 19 000 zł (19% × 100 000 zł), a składka zdrowotna przy 4,9% dochodu to 4 900 zł, co daje łącznie około 23 900 zł przed uwzględnieniem możliwości odliczeń zdrowotnych do 12 900 zł. Na skali podatkowej podatek nominalny (12% × 100 000 zł = 12 000 zł) będzie niższy, a dodatkowo kwota wolna może zredukować należność jeszcze bardziej — w praktyce przy takim dochodzie skala często okazuje się bardziej korzystna niż liniówka, szczególnie gdy dostępne są ulgi podatkowe. Ryczałt przy stawce 8,5% liczony od przychodu oznacza 17 000 zł podatku; jeśli realne koszty są wysokie, ryczałt traci na opłacalności, ale jeśli koszty są niskie, może być atrakcyjny.

Przykład 2 — przychód 200 000 zł, koszty 20 000 zł (10%): dochód = 180 000 zł. Przy liniówce podatek wynosi 34 200 zł (19% × 180 000 zł), a składka zdrowotna 4,9% daje 8 820 zł, razem około 43 020 zł. W tym scenariuszu ryczałt przy stawce 8,5% skutkuje podatkiem 17 000 zł od przychodu i może być znacznie korzystniejszy, ponieważ podatnik ma niskie koszty do odliczenia.

W praktyce warto wykonać symulacje w trzech wariantach przychodu i kosztów (pesymistyczny, realistyczny, optymistyczny) i porównać całkowite obciążenia: podatek + składki zdrowotne + ZUS + ewentualne obowiązki VAT.

Jak przeprowadzić rzetelną symulację

  • użyj kalkulatora online i wprowadź przychód, koszty, rodzaj działalności (PKWiU) oraz przewidywane ulgi,
  • porównaj całkowite obciążenia: podatek + składki zdrowotne + ZUS + obowiązki VAT,
  • sprawdź efekty odliczeń takich jak IKZE, darowizny czy amortyzacje,
  • zwróć uwagę na limit przychodu 2 mln euro, który wyklucza z ryczałtu po jego przekroczeniu,
  • skonsultuj wyniki z księgowym, szczególnie w zakresie klasyfikacji PKWiU i interpretacji przepisów.

Formalności i dobre praktyki

  • zgłoszenie zmiany formy: CEIDG-1 do 20.02.2026 r.; pobierz UPO jako dowód zgłoszenia,
  • dostosuj oprogramowanie księgowe do obowiązkowego KSeF od 2026 r. — faktury ustrukturyzowane będą obowiązkowe i dotyczyć będą większości przedsiębiorstw,
  • sprawdź i potwierdź klasyfikację PKWiU przed wyborem ryczałtu,
  • dokładnie dokumentuj koszty i przychody, ponieważ przy rozliczaniu na zasadach ogólnych i przy liniowym koszty wpływają na podatek.

Statystyki i trendy 2024–2026

Według danych Ministerstwa Finansów w 2024 r. około 1,5 mln przedsiębiorców rozliczało się ryczałtem lub liniówką, a prognozy na 2026 r. zakładają dalszy wzrost popularności ryczałtu o 10–15% rocznie dzięki limitowi 2 mln euro. Obecne rozkłady preferencji wskazują, że ryczałt jest szczególnie popularny w branżach o niskich kosztach własnych, takich jak usługi IT czy najem — szacunki mówią o udziale ryczałtu w grupie JDG na poziomie 40–50%, podczas gdy zasady ogólne obejmują około 30–40% przedsiębiorców, a podatek liniowy wybiera ok. 20%. Ponadto wdrożenie KSeF od 2026 r. będzie miało wpływ na automatyzację rozliczeń VAT i fakturowania — szacuje się, że zmiana dotyczy nawet 90% firm VAT i wymaga aktualizacji oprogramowania księgowego.

Średnie obciążenia podatkowe również zostały oszacowane: dla JDG rozliczających się na skali średni roczny podatek przy dochodach 150 tys. zł wynosił około 30–40 tys. zł, a przy liniowym około 34 tys. zł — te liczby warto użyć jako punktu odniesienia przy własnych symulacjach.

Najczęstsze pułapki i jak ich uniknąć

Niewłaściwa klasyfikacja PKWiU może spowodować przypisanie nieodpowiedniej stawki ryczałtu — przed wyborem formy warto uzyskać potwierdzenie od księgowego lub organu podatkowego. Częstym błędem jest pominięcie składki zdrowotnej w kalkulacjach; przy liniówce i skali pamiętaj o uwzględnieniu 4,9% dochodu na składkę zdrowotną. Brak symulacji różnych scenariuszy przychodów i kosztów powoduje podejmowanie decyzji na podstawie jednego niepełnego wariantu — wykonaj co najmniej trzy symulacje (pesymistyczna, realistyczna, optymistyczna). Wreszcie, niewykorzystanie dostępnych ulg (np. IKZE, ulga na dzieci) przy rozliczeniu na zasadach ogólnych może zaburzyć ocenę opłacalności skali — przed podjęciem decyzji sprawdź, jakie ulgi możesz zastosować i jak wpłyną na finalne obciążenie podatkowe.

Checklista przed złożeniem zgłoszenia

  • obliczony przychód, koszty i dochód na rok prognozowany,
  • symulacje podatkowe dla skali, liniówki, ryczałtu i ewentualnie karty,
  • weryfikacja PKWiU i potwierdzenie, czy przychód mieści się w limicie 2 mln euro dla ryczałtu,
  • przygotowane CEIDG-1 i kopia UPO (przy zgłoszeniu online),
  • zaktualizowane oprogramowanie księgowe do wymogów KSeF.

Przeczytaj również:

Zobacz również

Metody terapii oraz zapobieganie zachorowaniu na grypę
Leczenie i profilaktyka grypy
27 stycznia 2024
Przycinanie borówki amerykańskiej jesienią i zimą - kiedy to zrobić?
Przycinanie borówki amerykańskiej jesienią i zimą – kiedy to zrobić?
25 lutego 2025
Relacja z przebiegu ultrasonograficznego badania diagnostycznego
Relacja z przebiegu ultrasonograficznego badania diagnostycznego
25 marca 2024